61. Müzayede Kitap

Metalürji mühendisi Karajian’ın Anadolu’nun maden zenginlikleri üzerine kaynak kitabı. Eserin 174 künyeden oluşan bibliyografyası dikkat çekmektedir.

José Roussel-Lépine (1800 - ?) Fransız yazardı. 1890-1895 yılları arasında Erzurum’da yaşanan Ermeni olaylarına dair çarpıcı bir hikaye..

ALBÜM NO.1 - OSMANLICA, ALMANCA, FRANSIZCA, İNGİLİZCE

Tamamen Resimli, 64 sayfa, 34 x 24 cm. ebatlarında.(kapağı yorgun haliyle)

El yazması orijinali Bremen Üniversitesi Kitaplığı’nda bulunan Lambert de Vos’un kostüm kitabının tıpkıbasımı (2 cilt)...

1563 yılında İstanbul’a gelen ve 1574 yılında burada ölen Lambert de Vos’un Alman Elçisi Karel Rijm için yapmış olduğu, Osmanlı İmparatorluğu’ndan çeşitli insan tiplemelerini tasvir eden kostüm kitabı. L Müzayedeye sunulan tıpkıbasım 480 adet sınırlı sayıda üretilen edisyonun 194 No’lu nüshasıdır. Metin bölümünde Armin Hetzer, Claus Peter Haase, Petra Kappert ve Rudolf H. W. Stichel gibi ünlü şarkiyatçıların açıklamaları vardır.

Ermenilerin halk giysileri...

İngilizce, Fransızca ve Ermenice paralel metinler eşliğinde Anadolu ve çevre ülkelere yayılan Ermenilerin milli kıyafetlerinin tam sayfa renkli fotoğraflarından oluşan bir albüm.

Paul Robert (1851-1923) İsviçreli ressamdı. Resim sanatına olan merakı babasından gelen Robert, sanat kariyeri boyunca önce alegorileri, daha sonra manzara ve son olarak da kuş ve tırtılların suluboya resimlerini yapmıştır. Robert’ın bu kitabında kutsal topraklara yaptığı ziyaretlerde resmettiği suluboya manzara resimleri, eskizler, desen çalışmaları yer alır. Yafa’dan Kudüs’e, Mar Saba’da bulunan Juda çölünden Ürdün’deki Ölüdeniz’e, Celile’den Nasır’a kadar bir çok yere ait suluboya resimleri yer alır. Kuşe kağıda basılan kitap süslü cildi ve gravürleri ile dikkat çekiyor.

David Roberts (1796-1864) İskoç ressamdır. Roberts, küçük yaşlardan itibaren boya ve dekorasyon işleri ile uğraşan Gavin Beugio’nun yanında çıraklık yaptı. Bu süre boyunca akşamları sanat eğitimi alan Roberts bu eğitimin ardından çeşitli dekorasyon işlerinde görev aldı. Çoğunluk sahne resimleriyle uğraşan Roberts, bir süre sonra yağlı boya tablolarına ciddi şekilde merak saldı ve çalışmalarını bu yönde yapmaya başladı. Manzara resmine karşı bir ilgi duymasıyla birlikte çok sayıda yağlıboya manzara resmi yapan Roberts özellikle (1838-1840) yılları arasında Mısır ve Yakın Doğu’ya yaptığı seyahatlerde çizmiş olduğu eskizlerden ürettiği ayrıntılı litograf baskı resimleriyle tanındı. Bu eser Roberts’ın biyografisi olmanın dışında sanat hayatının başlangıcından ileriki dönemlere kadar geçen sürede ortaya koyduğu eserlere dair kapsamlı bir anlatım içerir.

Ressam George Rodier’nin (1864-1913) 1886 tarihli Mısır, Filistin, Kudüs, Şam, İzmir ve İstanbul’u içeren seyahatnamesi...

Bir günce halinde kaleme alınmış olan eser yazarın resimleri ile bezenmiştir. Weber I/920

Willem de Famars Testas (1834-1896) oryantalist tabloları ve çizimleriyle dikkat çeken Hollandalı ressam, hakkak ve illüstratör. Bu kitap, Bayonne, Paris ve Tel Aviv’de 1993-1994’te düzenlenen sergilere ait katalogtur. 1868 yılının Ocak ayı itibarı ile Ortadoğu’nun belli başlı ülkelerine seyahat etmiş çeşitli sanatçıların bu süre zarfında ortaya koydukları sanat eserlerine büyüleyici bir bakış. Eserler seyahat planlarına göre kronolojik olarak düzenlenmiştir.

Amadeo Preziosi (1816-1882) İstanbul görünümleriyle tanınan Maltalı ressamdır. Malta’nın tanınmış ressamı Giuseppe Hyzler’in atölyesinde çalışmaya başladı. Bir süre de Paris’te çalıştıktan sonra 1843’te İstanbul’a yerleşti. İstanbul’u, İstanbul’da yaşayan çeşitli kesimlerden insanları günlük yaşamları ve özel giyimleriyle yansıtan resimleri özellikle Avrupalı gezginlerin ilgisini çekti. İlişkide bulunduğu İngiliz diplomatları aracılığıyla bunları kolayca satma olanağını elde eden Preziosi, litografiler de hazırlandı. Stamboul Recollections of Eastern Life (İstanbul. Doğu Yaşamından Anılar, Paris 1858) albümü adı değiştirilerek iki kez daha basıldı (1861, 1883). Mısır, İngiltere, Fransa ve Romanya’ya gidip döndü. Souvenir du Caire (Kahire Anısı, 1863) adlı bir albüm daha yayımlandı. Ayastefanos’ta (Yeşilköy) bir av kazası sonucu öldü. Kimi yapıtları İstanbul’daki Devlet Resim ve Heykel, Deniz Müzeleriyle Topkapı Sarayı’nda bulunmaktadır.

Félix Ziem (1821-1911) Venedik, Marsilya, Rodos, İstanbul, İzmir, İskenderiye, Şam ve Beyrut gibi şehirlere yaptığı gezilerden edindiği izlenimleri tablolarına yansıtmıştır. Üç suluboya eserini Paris'te 1849 salonu'nda sergiledi. 1849 Salonu'nda eserlerden birisi "Boğaziçi'nde Manzara" idi. Fotoğraflardan esinlenerek çizdiği düşünülen bu tablo ile ilgi çekti ve bir madalya kazandı. 1850'ler ve 1860'lar boyunca Paris Salonu'nda eserlerini sergilemeye ve madalyalar kazanmaya devam etti. Tablolarından üçü 1855 Paris Evrensel Sergisi'nde sergilendi ve bu başarısından ötürü Légion d’honneur madalyası ile ödüllendirildi. Yeni esin kaynakları bulmak için bir Doğu gezisine çıkmak isteyen Ziem, bu tasarısını 1856'da gerçekleştirebildi. 18 Temmuz-18 Eylül 1856 tarihleri arasında İstanbul'da, çoğunlukla Pera bölgesindeki tepelerde yaşadı ve çok sayıda desen yaptı. Beş ay süren Doğu Akdeniz yolculuğunda İstanbul'dan sonra sırasıyla İzmir'e, Rodos'a, Beyrut'a, Şam'a, İskenderiye'ye, Kahire'ye, Mısır'a ve İskenderiye'ye gitti. 

Felice Beato (1832-1909) İtalyan-İngiliz fotoğraf sanatçısıydı. Doğu Asya’da fotoğraf çeken ilk kişilerden ve ilk savaş fotoğrafçılarından biriydi. Portreleri, Asya ve Akdeniz bölgesine dair mimari ve manzara panoramaları ile dikkat çeken Beato’nun, Avrupa ve Kuzey Amerika seyahatleri ona pek çok yabancı insan ve ülke görüntülerini oluşturma fırsatı vermiştir. 1857 Hint İsyanı ve İkinci Afyon Savaşı’na dair sunduğu görüntüler bir hayli etkileyicidir. Çalışmaları çok sayıda fotoğraf sanatçısını etkilemiş ve ilham vermiştir. Beato’nun ilk ve tek lensini Paris’te 1851’de satın aldığı söylenir. 1850’de İngiliz fotoğrafçısı James Robertson ile Malta’da tanışır ve 1851’de ona İstanbul’a kadar eşlik eder. Osmanlı İmparatorluğu Darphanesinde müfettiş ve aynı zamanda hakkak olan Robertson, 1854-1856 yılları arasında başkentteki ilk ticari fotoğraf stüdyolarından birini açtı. 1853 yılında Beato ile birlikte fotoğraf çekmeye başlayan ikili, İstanbul’da bir fotoğraf stüdyosu açarak Robertson ve Beato adından bir ortaklık kurdular. 1854 ya da 1856’da Malta’ya, 1857’de ise Yunanistan, ve Kudüs’e fotoğrafik seferler düzenlediler. 1850’lerde firmanın ürettiği fotoğrafların bir kısmı “Robertson, Beato and Co.” olarak imzalandı. 1855’de Robertson ve Beato Kırım Savaşı’nın röportajını yapmak üzere Balaklava’ya gittiler. Beato ve Robertson burada yıkımı ve ölümü gösterdi. 1855’de Sivastopol’un düşüşünü fotoğrafladılar.

1831-1841 arasında İtalyan donanmasında görevli olan Ernesto Bagatti’nin (1843-1913) eseri Doğu Akdeniz’de Kıbrıs, Rodos, Girit, İstanbul ve özellikle İzmir için önemli bir kaynaktır. Müzayedelerde İlk defa görülmektedir.

John Gadsby (1809-1893) İngiliz matbaacı ve yayıncıdır. Sağlığıyla ilgili nedenlerden ötürü sık sık Mısır’a seyahat eden Gadsby’nin burada toplamış olduğu antika eserler sonradan British Museum’a intikal eder. Sonrasında Sina bölgesine de yolculuk yapan Gadsby, buradaki izlenimlerini “My visit to Sinai and the Holy Land” adlı kitabında toplar. Seyahatnamede Malta, Atina, Ege Adaları, İyon Denizi Adaları, İstanbul, İzmir, Mısır ve Filistin anlatılmaktadır. Blackmer 641

Levant Şirketi konsolosunun Osmanlı İmparatorluğu ve Türkler üzerine yazdığı çok kapsamlı ve nadir kitap...

İngilizce'den çeviren: Friedrich Herrmann. Neuere Geschichte der See- und Land- Reisen dizisininin Band 19 olarak basılmıştır. Thomas Thornton (1762-1814) İngiliz tüccar ve konsolostur. 1790’da henüz 28 yaşında iken Levant Şirketinde konsolos olmuştu. 1793’de İstanbul’daki bir İngiliz fabrikasına gönderilir ve 14 yıl boyunca burada yaşar. 15 ay boyunca Odessa’da da kalan yazar buradan sıklıkla Anadolu’ya ve Ege Adaları’na seyahatlerde bulunur ve bu süre zarfında edindiği bilgi ve izlenimleri İngiltere’ye döndükten sonra bastırdığı müzayedeye sunduğumuz eserde kullanır. Bu eserde inanılmaz bir bilgi çeşitliğine yer verilir: Türklerin eğitim şekilleri, edebiyat, matbacılık, mimari, ziraat, astroloji, tıp, ticaret, ulaşım, yollar, hukuk sistemi, mahkemeler, askerî yapı, finansal yapı, imparatorluğun yükselme ve gerileme sebepleri, dinî ve ahlaki açıdan Türkler, Türklerin âdet ve gelenekleri, kadınlar ve harem yaşantısı. Kitabın sonundaki ek bölümünde İstanbul’un anlatıldığı geniş bir bölüm bulunmaktadır. Thornton uzun yıllar ülkede yaşamasının getirdiği cesaret ile Eton ve Pouqueville’nin seyahatnamelerini eleştirir. Kitabın the Present State of Turkey; or a Description of the Political, Civil, and Religious Constitution, Government and Laws of the Ottoman Empire; the Finances, Military and Naval Establishments; the State of Learning, and of the Liberal and Mechanical Arts; the Manners and Economy of the Turks and Other Subjects of the Grand Signor, &c, &c. Together with the Geographical, Political, and Civil State of the Principles of Moldavia and Wallachia, from Observations Made, During a Residence of Fifteen Years in Constantinople and the Turkish Provinces başlıklı İngilizce baskısı Londra’da 1807’de basılmıştır. Blackmer 1655 (1. baskı), ve Atabey 1219

Kitapta Levant Şirketi’nin 1592 yılında kuruluşundan itibaren kuruluş ve gelişim dönemi incelenmektedir. Eserin sonunda bulunan eklerde, şirketin valilerinin, İstanbul’daki İngiliz elçilerinin listesi, şirketin çalıştırdığı şileplerin isimleri gibi bazı ek bilgiler sunulmaktadır. Yazma halindeki çeşitli kaynaklardan da istifade edilerek yazılan kitabın sunduğumuz bu 1. baskısına çok nadiren rastlanır.

Levant Şirketi’nin akademik açıdan tarihçesi...

Alfred Cecil Wood (1896-1968) İngiliz tarih profesörüydü. Aynı konuda başka yazarlarca yazılmış diğer kitaplardan üstün olan bu nadir eser müzayedelerimizde ilk defa görülmektedir.

Karakalem ve renkli çizimlerle Cumhuriyet sonrası İstanbul ve Ankara…

George Wharton Edwards (1859-1950) Amerikalı empresyonist ressam ve tarih ve seyahat konulu çeşitli kitapların yazarı ve ressamıdır. İyi bir ressam olan Edwards renkli ve karakalem resimlerle süslediği kitabında Cumhuriyet’in ilanı sonrası geldiği İstanbul’da hatıralar eşliğinde eski İstanbul’u ve Mustafa Kemal’in kurduğu Cumhuriyet’in başkenti Ankara’yı karşılaştırarak anlatıyor. Eski başkentin caddelerini, pazarlarını, surlarını camilerini resimleyerek anlatan yazar, Ankara’nın yeni politik yapısı hakkında da bilgi vermektedir. Üzerinde ay yıldızlı arma bulunan Constantinople/Stamboul, Mustafa Kemal ve Ankara/Angora yazılı işlemeli cildi ve Mustafa Kemal ve İstanbul’un tasvir edildiği resimleri dikkate değerdir.

Büyükada’ya da yer verilen sıradışı bir seyahatname...

1881-1907 arasında Boğaziçi’nde sosyal yaşam ...

Dorina Neave (1880-1955), İstanbul’daki İngiliz Konsolosluğu yüksek mahkemesi görevlisi Sir George H. Clifton’un kızıdır. Müzayedede sunulan eser, 1881 ile 1907 yılları arasında Kandilli’deki Clifton Yalısı’nda yaşayan Lady Dorina Neave’nin hatıralarını içermektedir. Dönemin İstanbul hayatını canlı ve akıcı bir üslupla anlatan yazar, 38 bölümden oluşan kitabında İstanbul’da kozmopolit yaşamla ilgili önemli bilgiler vermektedir. Boğaziçi balıkları, 1894 büyük İstanbul depremi, İstanbul borsasının yükselişi ve çöküşü, İstanbul’daki Rumların düğün âdetleri, Kâğıthane eğlenceleri, İstanbul’daki siyasî atmosfer, Ermeni olayları, I. Dünya Savaşı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu ve Atatürk gibi konular gayet sade bir dille anlatılmaktadır. Gerek yüzyıl önceki İstanbul’u merak edenler, gerekse de aynı dönemin siyasî durumunu bir Avrupalı kadının gözüyle görmek isteyenlerin kaçırmaması gereken bir kitaptır.

George W[illiam]. M[acArthur]. Reynolds, (1814-1879) Kitabın ilk baskısı 1855 tarihlidir. 3. Selim döneminde Balkanlar, İstanbul ve Anadolu’da Türk, Rum ve Avrupalı kahramanların katılımıyla yazılan bu eser toplam 45 bölümden oluşmaktadır. Kitapta yer yer gerçek olay ve kahramanlar bir roman kurgusu içinde oryantal öğelerle birlikte metinle harmanlanmakta, herbiri yarım sayfa boyundaki gravürler de kitabı zenginleştirmektedir. Elimizdeki baskı ise British Library’de dahi bulunmayan gerçekten nadir bir baskıdır.

Mısır ve İstanbul’da harem hayatı...

Osmanlı İmparatorluğunda kadının yaşamı, toplumdaki konumu, cinselliği ve özellikle de harem, her çağda batılı yazar ve gezginlerin ilgisini çekmiştir. Ancak bu konuda yazılan kitapların çoğu, hareme ulaşmanın imkansızlığı dolayısıyla hayal ürünü olarak kalmıştır. Osmanlı kadını ve harem üzerine gerçeği yansıtan çok az eser vardır. Emmeline Lott'un eseri bunladan biridir. Emmeline Lott, Mısır Hidivi İsmail Paşa’nın oğluna mürebbiyelik yapmak üzere 1863 yılında Mısır’a gitti. Kitabında İsmail Paşa’nın hareminde geçen yaşantısını gerçekçi bir bakış açısıyla anlatır. Haremi, ağır anahtarlarla açılan çift kilitli kapıların ardındaki “Zevk Mekânları” ve “Kadınların ahlaksızlaştırıldığı gizli kurumlar” olarak tasvir eden Lott, kadınların hiçbir değerinin olmadığını vurgulamış, bulaşıcı hastalıklar, hijyenik olmayan ortam, damak tadına uymayan mutfak kültürü ve harem insanlarının sosyal ilişkilerindeki seviyesizliği ve harem dışındaki dünyadan yalıtılmış olması yüzünden mutsuz olmuştur.

Nazım’ın Çilesi’nin orijinal Rusça baskısı...

Bu kitap, Nâzım Hikmet'in hayatı, sanatı ve kişiliği üzerine yazılmış ilk toplu eserdir. Maksim Gorki tarafından kurulan ve içinde Shakespeare, Goethe, Balsac, Tolstoy gibi dahi sanatçıların sıralandığı "Büyük Adamların Hayatları" adlı dizide, Kasım 1968'de Moskova'da yayınlanmış ve 150 bin adedi bulan ilk baskısı 2 ay içinde tükenmiş olan kitabın, Ocak 1969'da hemen 2. baskısına geçilmiştir. Radi Fiş (1924-2000) en ünlü Sovyet gazetecilerinden biridir. Aynı zamanda mükemmel Türkçe bilen Radi Fiş, "Büyük insan Nâzım Hikmet'e olan saygı ve vefa borcumu böylece ödüyorum" diye tanıttığı bu kitabını yazmadan önce, iki defa Türkiye'ye gelerek, şairin hemen bütün dost ve yakınlarıyla ilişkiye geçmiş, belge toplamış, araştırma yapmıştır. Radi Fiş, Nâzım Hikmet'in 1950'de Moskova Havaalanı'na ayak bastığı andan, ölümünden bir gün öncesine kadar onunla hemen her gün birlikte bulunmuş, hatta kendisine Sovyetler Birliği dışındaki gezilerinde de eşlik etmiştir. Bu bakımdan "Nâzım'ın Çilesi", büyük şairin hayatını aydınlığa kavuşturmakla, bu dönem hakkında ortaya atılan söylentilerin, uydurmaların ve iftiraların yerine gerçeğin ta kendisini koymaktadır.

Şerif Hulusi’den ithaflı ve imzalı...

Bilinmeyen bir Rus kaynağına göre 1922 yılında Ankara...

Eugene Lanceray (1875-1946), Rus grafik sanatçısı, ressam, heykeltraş, mozaikçi ve illüstratör. Lanceray, 1917 yılında Saint Petersburg’dan ayrılarak Dağıstan’a gider ve burada oryantal temalarla dolu bir 3 yıl geçirir. 1920’lerin başlarında Japonya ve Ankara’ya yaptığı yolculuklar neticesinde seyahate olan ilgisi bir kat daha artar. Aynı yıl Tiflis ve Gürcistan’a da bir yolculuğa çıkan Lanceray, Gürcistan’da kaldığı süre boyunca Tiflis Devlet Sanat Akademisi’nde (1922-1934) ders verdi ve Leo Tolstoy’un Kafkas romanlarını resimledi. Öğrencileri arasında Gürcü ressam Apollon Karamanovich Kutateladze de vardı. Lanceray Gürcistan’dan 1934 yılında ayrılarak Moskova’ya gider ve burada Kazan Demiryolu İstasyonu ile Moskva Otelinin dekorasyon işleri ile ilgilenmeye başlar. Aynı dönemde Lanceray bir tiyatro tasarımcısı olarak çalıştı ve ölümünden 3 sene önce de Stalin Ödülü ile onurlandırıldı.

Bir gezgin olan Jose le Boucher, 1928 yılında Ankara’ya yaptığı gezi sonunda yazdığı kitapta batı geleneğine “geri dönüş” niteliğindeki İtalyan ve İspanyol devrimlerinin tersine aynı dönemlerde gerçekleşen Atatürk Devrimi geçmişi inkar etmiş ve Doğu geleneğinden uzaklaşmak için her türlü çabayı göstermiştir demektedir. José le Boucher’ye göre, Türk Devrimi İslam tarihinde daha önce eşine rastlanmayan bir örnek oluşturmaktadır. Türkiye’de özellikle sosyal yaşamda gerçekleştirdiği kökten değişikliklerden ötürü Mustafa Kemal’i “eski Türkiye’nin gizemli ve romantik görünümünü değiştirmekle” suçlamaktadır.

Yazarın çeşitli konulardaki altı yazısına yer veren kitapta Venizelos’dan Gounaris’e, İonya Rumları, Osmanlı-Bolşevik siyaseti, Çanakkale Savaşı gibi bölüm başlıkları bulunmaktadır.

Ankara kedisi üzerine çok nadir bir kitap... Bol resimli...

Anayurdu Ankara olan Ankara kedisi, en eski uzun tüylü kedi soylarından birisidir. İlk kez 17. yüzyılda denizciler tarafından Avrupa'ya da götürülmüştür. 18. yüzyılda Avrupa soyluların sevgilisi haline gelmiş olan Ankara kedisi, eski zamanlarda Fransız krallarının saraylarında her yerde mevcuttu. Bugünkü Ankara kedileri güçlü, enerji dolu ama nazik, orta uzun ipekimsi tüylü bir kedi olarak tanınır. Çok hareketlilerdir, atlamayı severler, yeterince ilgi ve şefkat görmezse bunu zorla elde etmeyi iyi bilirler. Ankara kedisi saf ve doğal bir kedi türü olmasının yanı sıra Türkiye'nin ulusal hazinelerinden biri olarak görülür. Ankara kedisi pek çok kişi tarafından orijinal uzun tüylü kedi olarak kabul edilir. Eski adı Angora olan Ankara; ipeksi, zarif desenli ve uzun postlu hayvanların evi olarak bilinir. Ankara kedileri; hâlâ Türkiye'nin köylerinde ve kırsal yerlerinde, yüzyıllardır neredeyse hiç değişikliğe uğramadan dolaşmaktadır. Bu kadar zaman boyunca hayatta kalmasını sağlayan özellikleri; içgüdülerine oldukça bağlı ve son derece zeki olmasıdır. Günümüzde, özgür yaşamak yerine insanlarla yaşamaya alışmış olsa da kendine özgü güçlü kişilik özelliklerini korur.

Leiden üniversitesinde doktora tezi olarak hazırlanan kitap İzmir Levanten tarihi ve Protestan Kilisesi için elzem bir kaynaktır.

Müzayedelerde İlk defa görülmektedir.

Foça’nın tarihi üzerine tez olarak yazılmış son derece nadir bir kitap...

1818 doğumlu Bonn Üniversitesi doktora öğrencisi Fridericus Guilelmus Thisquen Foça’nın tarihini ve tarihsel topoğrafyasının anlatıldığı tezi müzayedelerimizde ilk defa görülmektedir.

Ege Adaları hakkında bilinmeyen bir kaynak...

Çok nadir bir Ege Adaları seyahatnamesi: Milo, Paros, Naxos, Délos, Cos (İstanköy), Pathmos, Samos, Skyros, Lesbos (Midilli), Tenedos (Bozcaada) ve Lemnos.

İzmir ve çevresinde avcılık maceraları...

Orijinali 1900 yılında bazılan kitabın lüks tıpkıbasımı. Frederick Courteney Selous (1851-1917) Güneydoğu Afrika’daki maceraları ile ün yapmış İngiliz kaşif, memur, avcı ve muhafazakardı. Onun bu maceracı kişiliği, Sir H. Rider Haggard’a kurgusal Allan Quatermain karakterini oluşturmasında büyük ilham kaynağı oldu. Selous ayrıca Theodore Roosevelt, Cecil Rhodes ve Frederick Russell Burnham’ın da bir arkadaşıydı. Abel Chapman ve Arthur Henry Neumann’ın da dahil olduğu büyük ve seçkin bir avcı grubunda yer aldı. Kitabın ilk 142 sayfasında 1894 yılında İzmir ve çevresinde geçen avcılık maceraları anlatılmaktadır. 

Bergama doğum âdetleri..

Dostlarının Jüponlu Evliya Çelebi lakabını taktığı 1960’lardan bu yana Türkiye’ye bitki gezileri düzenleyen Fransız etnolog-türkolog Michèle Nicolas’ın Bergama doğum âdetleri üzerine yazdığı kitap… Michèle Nicolas, İstanbul’u görmeden önce Bodrum’u keşfetmiş. 1965’te başlamış Mavi Yolculuk’lara katılmaya... Azra Erhat, Yaşar Kemal, Melih Cevdet Anday’la yapmış ilk Mavi Yolculukları’nı... Sonra köy köy dolaşmış bütün Türkiye’yi... Her yıl bitki gezileri düzenleyip yüzlerce Fransızı Türkiye’ye getirmiş. Fransız-Türk Araştırma Enstitüsü ve Fransız Eczacılık Tarihi Derneği üyesi olan Michele Nicolas, ilk üniversite diplomasını eczacılık fakültesinden almış. Ardından Türkoloji okumuş. Türkoloji bölümünün başındaki hocası Prof. Louis Bazin’in Azra Erhat’la yakınlığı nedeniyle Mavi Yolculuklar’a beraber katılmışlar. Nicolas bir yandan etnoloji uzmanlığını ilerletirken diğer yandan da Türk folkloru araştırmaları yapmış. Eczacılık fakültesinden bir grupla yıllardır Türkiye’nin değişik bölgelerine bitki gezi düzenleyen Nicolas, bu yıl tura mayıs ayında Eskişehir’den başlamış. Amasya, Tokat, Sıvas, Kayseri, Kapadokya’nın ardından Safranbolu’da tamamlamış. Nicolas’ın, ilk kitabı müzayedede sunulan Bergama’da doğum âdetlerini anlattığı araştırmasıdır. İkinci kitabı Türkiye’deki balıklar ve balık adları, üçüncü kitabı Türk masalları üzerinedir.

İzmir hakkında Sovyet döneminde basılmış Rusça monografi...

Ünlü Amerikalı misyoner Van Lennep’in yeğeni İzmirli Rum eşkiyanın eline düşüyor...

Bu nadir kitapta 1868 yılında Rum eşkiyanın eline esir düşen van Lennep’in yeğeninin başından geçenler anlatılır. Yeğeninin serbest kalışından kısa bir süre sonra kaleme aldığı notlara ve Lennep’in bizzat şahit olduğu olaylara dayanan eser 19. yüzyılda pek de tekin bir yer olmayan Anadolu’nun çoğumuzun az bildiği bu özelliğini ortaya koyuyor. Henry John van Lennep (1815-1889) İzmir’de doğmuştu. Babası Avrupalı bir tüccar olan Richard Van Lennep ve annesi d’Adéle Marie’dir. Lennep’in ailesinin aslı Hollanda’nın tanınmış ve eğitimli bir sülalesine dayanır. 1830 yılında 15 yaşında Amerika’ya gönderilen Lennep, Amherst ve Hartford’da dil okulunda hazırlık okumuş, 1837 yılında Amherst’den mezun olmuştur. Daha sonra Andover’de bir yıl dinî ilimlerle ilgili çalışmalar yapan Van Lennep, 1838-1839 yılları arasında Hartford’da Rev. Dr. Joel Hawes’ın yönetiminde dinî eğitimini tamamlamıştır. Daha sonra Amherst’de kongregasyon kilisesi tarafında 27 Ağustos 1839 tarihinde kongregasyon delegesi olarak atanmış, 1840 yılında ise American Board of Commisioners for Foreign Missions (ABCFM) (Amerikan Yurtdışı Misyonerler Komiserliği Masası) misyoneri olarak Anadolu’ya dönmüştür. Türkiye’de bir Kongregasyon misyoneri olarak 29 yıl çalışan van Lennep, başta İzmir (1840-1844; 1863-1869), İstanbul (1844-1854) ve Tokat (1854-1856) olmak üzere Mısır ve Doğu’da geniş kapsamlı araştırma ve seyahatlerde bulunmuştur. The Oriental Album (New York, 1862) ve Travels in Little-known Parts of Asia Minor (London, 1870) isimli kitapları ile tanınan yazarın bu eseri antika kitap katalogları ve müzayedelerinde nadiren rastlanır. Weber, Blackmer ve Atabey’de yok.

Mrs. Mary E. Van Lennep’in günlüğü, annesi tarafından, genç kadının ölümünden sonra hazırlanmış bir sevgi ürünüdür. 1821 yılında Connecticut’da doğan Mary Elizabeth Hawes, Misyoner bir babanın kızı ve Türkiye’de görevli Amerikalı misyoner ve eğitimci Henry J. Van Lennep’in eşidir. 27 Eylül 1844’de 23 yaşında öldüğünde, annesi onun anısını yaşatmanın yolu olarak kızının hatıralarını yayınlamaya karar verir. Kitap Bayan Hawes’in kızının çocukluğunu, okul günlerini, dinine olan bağlılığını anlattığı bir bölümle başlar. Daha sonra Mary’nin 1839-1843 yıllarını kapsayan ve arkadaşlarına yazdığı mektupları, dinî konulardaki düşüncelerini içeren yaklaşık beşyüz sayfalık günlüğü yer alır. Evlenerek Amerika’dan ayrılan Mary Van Lennep’in Atlaniği aşarken tuttuğu günlük, İstanbul ve İzmir’deki yaşantısını tasvir ettiği mektuplar, genç kadının ölümüne dek sürdürdüğü yazışmalardır. 

İzmir yangını için son derece nadir bir kaynak.