AN ORGAN FOR THE SULTAN, Stanley Mayes, Putnam, London, MCMLVI [1956]. 272 s, 18 resim, 22 x 14 cm, şömizli bez cildinde.
Kraliçe I. Elizabeth’in Sultan III. Murad’a hediye olarak gönderdiği inanılmaz marifetleri olan mekanik orgun hikâyesi...
Thomas Dallam’ın (1570-1614’ten sonra) 1599-1600 yıllarını kapsayan güncesi. Tudor İngilteresi beş milyonluk küçük bir adadır. Kapitalizm yolunda hızla ilerleyen İspanyol ve Avusturya Habsburgları ve onların hasmı Fransa, bütün ticaret yollarını kesmiştir. Levant’ın çok aranan kârlı ürünlerinin satışından pay almak isteyen İngiltere, görkeminin son günlerini yaşayan Osmanlı İmparatorluğu’nun gücünü İspanyollara ve Avusturya’ya karşı kullanmak, bir yandan da Fransızların tekelinde olan kapitülasyonlara ortak olmayı istermektedir. Kraliçe 1. Elizabeth, 3. Murad’ın ilgisini kazanmak ve Levant ticaretini ele geçirmek için Kumpanya’ya inanılamayacak marifetleri olan mekanik bir org yaptırır. Orgu yapan Thomas Dallam, beş yardımcısı ile birlikte altı aylık bir deniz yolculuğuyla İstanbul’a gelir ve 3. Murad’ın yerine geçen 3. Mehmed’e marifetlerini sergilediği orgu sunar. Stanley Mayes’in Dallam’ın güncesinden ve o dönemin İngiliz, Fransız büyükelçilerinin, Venedik balyoslarının ve Fugger Acentesi’nin raporlarından yararlanarak yazdığı bu ilginç araştırma o döneme ilişkin açıklayıcı notlarla sunulmaktadır. Orgun sonu hazin biten öyküsü tarihimizin sıradışı olaylarından biridir.
Share