G[eorge] Wyman Bury, ARABIA INFELIX OR THE TURKS IN YAMEN, MacMillan, London, 1915. x, 213 s,
29 siyah beyaz fotoğraf, 3 harita, 22.5 x 14 cm, bez cildinde.
Bir Osmanlı vilayeti olarak Yemen ve halkı...
Wayman Bury (1874-1920), bir İngiliz gezgini ve doğabilimcisidir. Bir kuş uzmanıydı. Yıllarca Abdullah Mansur
adıyla Yemen’de yaşamış, Arapça’yı ana dili gibi öğrenmişti. Beş vakit namaz kılar, üç ayları, pazartesi ve perşembe
oruçlarını tutardı. Abdestsiz yere basmaz; doksan dokuzluk tespihini yere düşürmezdi. Asıl adı Wayman Bury olan
Mansur, inanmadığı gibi yaşayan, Yemen halkını Osmanlıya karşı kışkırtan ve teşkilatlandıran bir İngiliz ajanıdır.
Yemen’e sözde kuşları araştırmak için gelmiş ve Müslüman gibi görünerek halkı kandırmıştır. Yemen 1517’den
sonra Osmanlı idaresine girdi. Osmanlılar Yemen şehirlerini tek tek ele geçirerek 1538’de de Tahiriler yönetimine
son verdiler. 18. yüzyılın sonlarına doğru Portekizli, Fransız ve İngiliz sömürgeciler Yemen’i ele geçirmek için
bazı saldırılarda bulundular. Ancak Osmanlı güçleri bunlara pek fırsat vermediler. Bunun üzerine İngilizler 19.
yüzyılın başlarından itibaren Aden Körfezi’nde deniz güçlerini artırdı, 1839’da da Aden’i işgal ettiler. Burayı üs
edinen İngilizler daha sonra Güney Yemen olarak bilinen bölgeyi işgal ettiler. Kuzey Yemen ise herhangi bir Avrupa
ülkesinin sömürgesi durumuna düşmeden 30 Ekim 1918’e kadar Osmanlı yönetiminde kaldı. Bu tarihte de bağımsız
oldu. Elimizdeki kitapta Yemen’in dünü ve bugünü, bir Osmanlı vilayeti olarak Yemen’in halkı, Yemen’in en önemli
şehirlerinden olan Sanaa, kuşlar ve diğer fauna özellikleri, tarım ve iklim koşulları, ticaret yaşamı, gündelik yaşam,
yönetim şekli gibi konular ele alınmaktadır.