VOYAGE DANS L’EMPIRE OTHOMAN, L’EGYPTE ET LA PERSE, FAIT PAR ORDRE DU
GOVERNEMENT, PENDANT LES SIX PREMIERES ANNEES DE LA REPUBLIQUE, G[uillaume] A[ntoine]
Olivier, Paris, H. Agasse, an 1800. 455 s.
Fransız Ulusal Enstitüsü, Tarım ve Tarih Kurumları gibi birçok kuruluşun üyesi olan Olivier, 1792’de Fransız
Hükümeti’nin görevlisi olarak Osmanlı İmparatorluğu’ndaki ticaret, tarım, doğa ve tıp bilimleri, ve Osmanlı-
Fransız hükümetlerinin siyaseti hakkında incelemeler yapmak üzere Osmanlı ülkesine ve İran’a gönderilmiştir.
Ancak uzun süre İstanbul’da kalmış, daha sonra da Ege Adaları ve Anadolu yolu ile Mısır’a seyahat etmiştir.
Seyahatname türü kitapların roman değil, tarihi belge niteliği taşıdığını savunan Olivier, verdiği ayrıntılı ve geniş
kapsamlı bilgilerden dolayı çok kıymetli bir eser olan kitabını, elinden geldiğince sade ve süslemelerden uzak, ama
gayet akıcı bir üslupla kaleme almıştır. Altı ciltten oluşan bu eser’in birinci cildinde İstanbul’u oluşturan halklar
mozayiği, yaşam şartları, Marmara Adaları, Karadeniz haritalarındaki yanlışlar, Osmanlı kadınları hakkında
bir etüd, İstanbul’un iklimi, askerî ve idari yapısı ele alınmıştır. İkinci ciltte İstanbul’dan hareket eden yazar,
Çanakkale, Truva, Bozcaada, Midilli, Sakız, Çeşme, Naxos, Melos, Santorini ve Girit’i gezer. Adaların coğrafî
özelliklerini, Giritliler’in vebadan korunmak için aldıkları önlemleri anlatır. Üçüncü ciltte İskenderiye, Abukir
ve Kahire yoluyla Yukarı Nil gezisi, Araplar’ın yaşam tarzları, ticaret hayatları, piramidler tasvir edilir. Daha
sonra Olivier Rodos yoluyla İstanbul’a döner. Dördüncü cilt Beyrut, Sayda, Sur, Latkiye, Halep, Urfa, Mardin,
Nizip, Musul ve Bağdat yolculuğunu içermektedir. Beşinci ciltte Kirmanşah, Hemadan, Tahran, İsfahan ve Hazar
Denizi’ne uzanan gezi yer alır. Yazar burada İranlı’larla Türkler’i karşılaştırarak aralarındaki büyük farklılıkları
gözler önüne seriyor; Şah Hüseyin, Nadir Şah, Adil Şah dönemlerini ve ülkedeki karışıklıkları anlatıyor. Altıncı ve
son ciltte İsfahan, Bağdad, Latkiye, Larnaka, Lefkoşe, Kütahya, İznik yoluyla İstanbul’a varış ve seyahatin deniz
yoluyla Pire ve Atina’dan geçerek Fransa’ya dönüş kısmı anlatılmaktadır. Yakındoğu seyahatname literatürünün
baş eserlerinden biri olan Olivier’nin seyahatnamesi, Atlası ile birlikte bir takım olarak son derece nadir rastlanan
bir kitaptır. Olivier’in Türkiye Seyahatnamesi de bir Avrupalı’nın Osmanlı Devleti ile ilgili detaylı ve sürükleyici
gözlemlerini ve incelemelerini içermektedir. Olivier, coğrafya bilimi açısında çeşitli bölgelerin yerlerini tespit
ederek haritaları düzelttirmiştir. Ayrıca gezdiği yerlerin özellikle bitki örtüsü ve zirai yapısı hakkında oldukça
bilimsel veriler sunduğu görülmektedir. İstanbul ve uğradığı Ege Denizi adalarında bitki örtüsünün ayrıntılı ve
biraz da edebî bir tasvirini verdikten sonra yetiştirilen ürünleri ver üretim miktarlarını tespit etmiştir. Yerşekilleri
ve iklim üzerinde de duran Olivier, bunların etkilerini de çarpıcı bir şekilde ele almıştır.