Kesnin-Bey [Eugene-Jacques Chesnel], LE MAL D’ORIENT (MOEURS TURQUES)
C. Marpon, & E. Flammarion, Paris, tarihsiz [c 1888]. vii, 373, [2] s, 18 x 12 cm, sırtı bez kapakları karton cildinde.
Hasta Adam yerden yere vuruluyor...
Eugène Chesnel veya Türkiye’de tanındığı ismi ile Kesnin Bey bu ilginç eserinde İstanbul ve Türkiye’nin her açıdan cesur bir eleştirisini
yapmaktadır. Kitabın bir arşiv belgesindeki kayda göre bastırılmaması için alınabilecek önlemlerin sefaretçe araştırılması istendiği
biliniyor. Eleştiriler bir turistin Galata’ya ayak basmasından ülkesine döneceği güne kadar karşılaştığı terslikler, çokevlilik, boşanma,
içki, Türk köylüsü ve memuru, geçim sıkıntısı, atamalarda düzensizlikler, İstanbul’daki etnik yapı, ordu hizmetindeki Alman paşalar,
Alman etkinlikleri, Beyoğlu hayatı, buradaki tiyatrolar, basın ve kitaplar üzerine uygulanan sansüre varıncaya kadar uzanıyor. Gayet
sivri ve alaycı bir dilin hüküm sürdüğü metinde, çöküş dönemindeki imparatorluğun tüm olumsuzlukları mübalağalı ve eleştirel
bir üslupla ancak gerçeklerden uzaklaşmadan ortaya koyuluyor. Hasta Adam’ın her yerde dile getirildiğini ancak hastalığın gerçek
nedenlerini kimsenin ortaya koyamadığını söyleyen Chesnel, kitabını hastalığın nedenlerini belirleme gayesiyle yazdığını belirtiyor.
Ülkenin kurumları ve sistemlerinde çürüme ve kargaşanın, insanlarında da sosyal ve ahlaki çöküntünün hüküm sürdüğünü gayet
iç karartıcı bir üslupla vurgularken adeta otuz yıl sonra dağılacak koca bir imparatorluğun öngörüsünü yapıyor. Chesnel’e göre
Péra öncelikle marjinallığın mekânıydı. Péra’nın sakinleri arasında gözden düşmüş ailelerin çocukları, siyasi mülteciler, papazlıktan
çıkartılan din görevlileri, asker kaçakları, iflas etmiş tüccarlar, maceracılar bulunuyordu. Péra neredeyse bir “ıslahevi kolonisi” işlevini
görmekteydi. Kitabın İngilizce baskısı the Evil of the East; or, Truths about Turkey (London, 1888) başlığını taşır. Blackmer 910