John Kingsley Birge, THE BEKTASHI ORDER OF DERVISHES. Luzac, London,
1965 (2. baskı). 291 s, 32 resim, 25 x 16 cm, bez cildinde.
Birge’ün (1888-1952) Hartford’da bulunan Kennedy School of Missions için doktora tezi
olarak 1913’ten itibaren Türkiye’ye ziyaretler yaparak hazırladığı bu eser Bektaşilik tarihi
ve kültürü ile ilgili olarak bugüne kadar gerçekleştirilen en derli toplu ve konuların takdimi
bakımından da en düzenli çalışmadır. Bektaşilik hümanist esaslı bir öğretidir. Öğretinin
odağında “insan” vardır. Amacı, İnsan-ı Kamil olarak tanımlanan, olgun, yetkin insana
ulaşmaktır. Bu ise bir eğitim sürecini gerekli kılar. Hacı Bektaş’ın Türk dünyasının felsefesine
çok büyük katkıları olmuştur. En önemli ve tasavvufu kısaca anlatan özlü sözü, “Eline, beline,
diline hakim ol” sözüdür. Birge çalışmasında Hacı Bektaşi Veli’nin hayatını ve 13. yüzyılda
Anadolu’daki yansımasını anlattıktan sonra Bektaşi şiirlerine Anadolu ve Balkanlardaki
Bektaşi topluluklarına ve ileri gelenlerine, itikatlarına, ritüellerine ve seremonilerine geniş yer
vermiştir. Kitabın son bölümünde Bektaşiliğin Şamanizm ve Şiilik ve Hristiyanlık ile ilişkilerini
ve Bektaşiliğin arka planını inceleyen yazar, Bektaşilik üzerine yayınlanmış Türkçe ve sair
dillerdeki eserlere dair geniş bir bibliyografyaya da yer vermektedir. İlk baskısı 1937 tarihini
taşıyan kitap, Bektaşilik ile ilgili terimlerin açıklamalarının verildiği bölümle, ayrıca açıklamalı
bibliyografya ve fotoğraflarla zenginleştirilmiştir.